کارشناس رسمی دادگستری رشته وسائط نقلیه ریلی

امروزه دیگر چون سابق برای کنترل قطار از سیستم‌های دستی استفاده نمی‌کنند. روش‌ها و فناوری‌های جدید در کنترل قطار تحولی در این حوزه ایجاد کرده است که هم نیاز به نیروی انسانی را کمتر نموده و هم دقت و امنیت در کنترل را افزایش داده است. قطار‌ها به صورت کلی به دو شکل مستقیم و کنترل از راه دور هدایت می‌شوند. اما با این وجود احتمال بروز خطا در سیستم‌ها وجود دارد و علاوه بر نیاز ارزیابی سیستم های کنترل قبل از بهره‌برداری و حین آن، ارزیابی نقش این سیستم‌ها در بروز حوداث ریلی توسط کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی نیز اهمیت زیادی خواهد داشت. در این یادداشت به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت.

حرکت و سرعت قطار‌ها تابعی از وجود علائم موجود در کنار ریل‌ها و استاندارد‌های ریل گذاری است. بنابراین قطار برای تغییر سرعت خود نیازمند دریافت دیتا‌هایی از علائم موجود است که این دیتا‌ها در حال حاضر از طریق سیستم‌های هوشمند به مرکز کنترل فرستاده می‌شود. در صورت بروز اشکال در دریافت این دیتا‌ها و سیگنال‌ها با توجه به تغییر وضعیت قطار و لزوم تغییر در سرعت و احتمالا مسیر حرکت احتمال بروز حادثه نیز وجود دارد. برای مثال سیگنال‌های،  AWD، ATC، ATP، ATO، ATS و دیگر سیستم‌های دیجیتال وجود دارد که در قالب دیتا و سیگنال و گاها به صورت خودکار فعالیت می‌کنند. اهمیت این سیستم‌ها و سیگنال‌ها اولا در افزایش بهره‌وری قطار است و دیگر آن که می‌توان اطلاعات کاملی از وضعیت قطار به دست آورد و در صورت لزوم اقدام به کنترل از راه دور قطار نمود. طراحی و ساخت این سیستم‌ها و ارزیابی میزان کارآیی و سلامت آن و نهایتا تعیین ارتباط کارآمدی و یا ناکارآمدی این سیستم‌ها در بروز سوانح ریلی توسط کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی اهمیت زیادی دارند.

اما یکی از سامانه های معروف کنترل قطار سامانه ATC است. این سامانه هم محدودیت‌های سرعت قطار را مشخص می‌نماید و هم اطلاعاتی در خصوص موقعیت قطار‌ها ارائه می‌دهد و از سوی دیگر با دریافت اطلاعات کنار خط میزان سرعت توسط راهبر کاهش یا افزایش داده می‌شود. این سامانه در قطار شهری معمولا مورد استفاده است و اهمیت بسیار زیادی نیز در مدیریت خدمات ریلی دارد.

بنابراین کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی در ابتدا به ارزیابی صحت کارکرد این سامانه‌ها می‌پردازد و در صورت بروز حادثه نقش سیستم‌های کنترل از راه دور و همچنین راهبر را در وقوع خسارت ارزیابی می‌کند. البته این سامانه‌ها از دقت کافی برخوردار هستند و معمولا نیز با توجه به کنترل از راه دور امکان پوشش دادن خطای راهبر را نیز دارند اما مسئله مهم در اختلال در خود سامانه است که هر چند به ندرت صورت می‌گیرد اما احتمال آن صفر نیست.

نکته آخر در این یادداشت نیز خود سیستم های کنترل قطار هستند. برای استفاده از این سیستم ها و همچنین مدیریت سیستم و نحوه استفاده آن هم از کارشناس وسائط نقلیه ریلی استفاده می‌کنند. در کنار این سیستم‌های می‌توان به سیستم‌های کنترل عبور و مرور، سیستم ‌های تعیین مختصات جهانی، سیستم PTC و CTC نیر اشاره نمود.