کارشناس رسمی دادگستری رشته وسائط نقلیه ریلی
امروزه دیگر چون سابق برای کنترل قطار از سیستمهای دستی استفاده نمیکنند. روشها و فناوریهای جدید در کنترل قطار تحولی در این حوزه ایجاد کرده است که هم نیاز به نیروی انسانی را کمتر نموده و هم دقت و امنیت در کنترل را افزایش داده است. قطارها به صورت کلی به دو شکل مستقیم و کنترل از راه دور هدایت میشوند. اما با این وجود احتمال بروز خطا در سیستمها وجود دارد و علاوه بر نیاز ارزیابی سیستم های کنترل قبل از بهرهبرداری و حین آن، ارزیابی نقش این سیستمها در بروز حوداث ریلی توسط کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی نیز اهمیت زیادی خواهد داشت. در این یادداشت به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت.
حرکت و سرعت قطارها تابعی از وجود علائم موجود در کنار ریلها و استانداردهای ریل گذاری است. بنابراین قطار برای تغییر سرعت خود نیازمند دریافت دیتاهایی از علائم موجود است که این دیتاها در حال حاضر از طریق سیستمهای هوشمند به مرکز کنترل فرستاده میشود. در صورت بروز اشکال در دریافت این دیتاها و سیگنالها با توجه به تغییر وضعیت قطار و لزوم تغییر در سرعت و احتمالا مسیر حرکت احتمال بروز حادثه نیز وجود دارد. برای مثال سیگنالهای، AWD، ATC، ATP، ATO، ATS و دیگر سیستمهای دیجیتال وجود دارد که در قالب دیتا و سیگنال و گاها به صورت خودکار فعالیت میکنند. اهمیت این سیستمها و سیگنالها اولا در افزایش بهرهوری قطار است و دیگر آن که میتوان اطلاعات کاملی از وضعیت قطار به دست آورد و در صورت لزوم اقدام به کنترل از راه دور قطار نمود. طراحی و ساخت این سیستمها و ارزیابی میزان کارآیی و سلامت آن و نهایتا تعیین ارتباط کارآمدی و یا ناکارآمدی این سیستمها در بروز سوانح ریلی توسط کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی اهمیت زیادی دارند.
اما یکی از سامانه های معروف کنترل قطار سامانه ATC است. این سامانه هم محدودیتهای سرعت قطار را مشخص مینماید و هم اطلاعاتی در خصوص موقعیت قطارها ارائه میدهد و از سوی دیگر با دریافت اطلاعات کنار خط میزان سرعت توسط راهبر کاهش یا افزایش داده میشود. این سامانه در قطار شهری معمولا مورد استفاده است و اهمیت بسیار زیادی نیز در مدیریت خدمات ریلی دارد.
بنابراین کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی در ابتدا به ارزیابی صحت کارکرد این سامانهها میپردازد و در صورت بروز حادثه نقش سیستمهای کنترل از راه دور و همچنین راهبر را در وقوع خسارت ارزیابی میکند. البته این سامانهها از دقت کافی برخوردار هستند و معمولا نیز با توجه به کنترل از راه دور امکان پوشش دادن خطای راهبر را نیز دارند اما مسئله مهم در اختلال در خود سامانه است که هر چند به ندرت صورت میگیرد اما احتمال آن صفر نیست.
نکته آخر در این یادداشت نیز خود سیستم های کنترل قطار هستند. برای استفاده از این سیستم ها و همچنین مدیریت سیستم و نحوه استفاده آن هم از کارشناس وسائط نقلیه ریلی استفاده میکنند. در کنار این سیستمهای میتوان به سیستمهای کنترل عبور و مرور، سیستم های تعیین مختصات جهانی، سیستم PTC و CTC نیر اشاره نمود.
ساخت زیر ساختهای ریلی و تعمیرات در این زمینه معمولا با عقد قراردادهای مختلف صورت میگیرد. این قراردادها در حوزه خدمات ریلی منعقد میشوند. این خدمات شامل ساخت و تعمیرات ریل، ریل گذاری، ساخت واگن، تعمیرات واگنها و لوکوموتیوها و غیره میشود. کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی در خصوص صحت انجام این خدمات ریلی و همچنین کیفیت آنها و اختلافاتی که معمولا بین کارفرما و پیمانکار ممکن است بروز کند میپردازد.
شرکتهای ایریکو، ابهر و ره نورد در داخل کشور در حوزه ساخت واگنها فعالیت میکنند. توانایی ساخت واگن در داخل کشور به چند دهه اخیر بر میگردد و مسائلی هم حول کیفیت و قیمت واگنهای داخلی و مقایسه آنها با مشابه خارجی وجود دارد. با توجه به این که در حوزه حمل و نقل به واگنهای مختلف مسافربری، باربری، سوختبر، خودروبر و غیره نیاز است معمولا ساخت این واگنها نیز همراه با استانداردهای مشخصی صورت میگیرد به همین دلیل کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی در صورت بروز اختلاف بین شرکتهای خدمات ریلی و سازنده واگن ها به ارزیابی اصول بکار رفته در ساخت واگنها و همچنین طراحی آن و بررسی شرایط مندرج در قراردادهای تامین میپردازد.
از طرف دیگر برای تامین واگن های قطار شهری و متروها نیز علاوه بر قراردادها و توافقات داخلی بعضا قراردادهای خارجی نیز منعقد میشود که باز هم کارشناسان ما در این حوزه اقدام به اظهار نظر در خصوص کیفیت واگن یم نمایند. البته باید اشاره کنیم که علاوه بر ساخت واگنها تعمیرات و نصب واگن و حتی آماده سازی واگنها نیز در همین حوزه خدمات ریلی جای میگیرند و کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی در خصوص آن اظهار نظر نهایی ر مینماید.
تعمیرات سیستمهای تهویه، برق و روشنایی، دمونتاژ، تزئینات داخلی واگنها و حتی تعمیرات اساسی تر مانند تعویض شاسیها و غیره معمولا در خدمات ریلی صورت میگیرند. استفاده از متخصصان در این انجام این خدمات و همچنین استفاده از لوازم استاندارد بیش از هر موضوع دیگری اهمیت خواهد داشت.
علاوه بر خدمات فوق میتوان به ریل گذاری و تعمیرات ریل هم اشاره نمود. ریلگذاری ها به روشهای مختلفی صورت میگیرد. تفاوت در تکنولوژی ریل گذاری در تفاوت استفاده از انواع جرثقیلهاست به همین دلیل هم در ارزیابی هزینهها و همچنین کیفیت ریل گذاری توجه زیادی به استفاده از جرثقیل میشود. جرثقیلهای متحرک، بوم دار، دروازهای و هادی از مهمترین روشهای ریل گذاری است. کارشناس وسائط نقلیه ریلی در بررسی های خود عمر مفید هر نوع ریل گذاری، کیفیت خدمات صورت رفته و همچنین سرعت و سهولت در انجام پروژه را به عنوان معیارهای اصلی در ریلگذاری مورد توجه قرار میدهد.
معمولا در مواردی که ریل گذاریهای غیر استاندارد سبب ایجاد حادثه شوند این ارزیابی هم اهمیت حقوقی بسیار بیشتری پیدا میکند. شکستگی در ریلها، خمودگی غیر قابل برگشت ریل در هنگام عبور قطار، فرسایش سریع و عواملی از این قبیل معمولا ارتباط مستقیمی با سوانح ریلی دارند که در یادداشتی مجزا نیز آن را مورد بررسی قرار دادهایم.
به طور کلی گستردگی خدمات ریلی خصوصا در حوزه قطار شهری که گاها به صورت روزانه صورت میگیرد و اهمیت صحت انجام خدمات در حفظ وقت و جان و مال افراد لزوم ارزیابی کارشناسان را ایجاد میکند. در مورادی نیز عدم تایید کارفرما از خدمات صورت گرفته توسط شرکتها و افراد زمینه عدم پرداخت هزینهها و ایجاد اختلاف بین طرفین را ایجاد میکند که کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی به بررسی و حل این اختلافات میپردازد.
حدود یک قرن از افتتاح اولین خطوط راه آهن در ایران میگذرد. در طی این یک سده زیر ساختهای ریلی گسترش قابل توجهی پیدا کردهاند و در بستر شهرها و ایجاد مترو نیز تحولاتی صورت گرفته است. توانایی جابجایی قابل توجه و به صرفه و همچنین امنیت بالای مسافرتها و حمل و نقلهای ریلی در کنار استفاده از تجهیزات مناسب میتواند خدمات این حوزه را در حمل و نقل رونق قابل توجهی ببخشد. به همین دلیل معمولا افراد برای استفاده از قطارها توجه خاصی به واگنها و امکانات آن دارند. استفاده از واگنهای مناسب در حمل مسافر و کالا علاوه بر رفاه بیشتر امنیت جانی و مالی افراد را نیز تامین میکند.
کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی در خصوص وضعیت واگنها اظهار نظر میکند. دلایل مختلفی هم برای این ارزیابی میتوان متصور بود. برای مثال تعیین ارتباط وضعیت واگن با بروز حوادث، تعیین قیمت واگنها، خرید و فروش و ساخت واگن، بررسی میزان امنیت واگن، ارزیابی واگن جهت تعیین هزینه خدمات ریلی و مواردی از این قبیل را میتوان به عنوان دلیل ارزیابی کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی در نظر گرفت.
انواع واگن قطار را میتوان بر حسب کاربری قطار ابتدائا دسته بندی کرد. واگنهای مسافربری، باربری، فله بر، تانکر دار، یخچال دار و دام بر و غیره. در کنار این واگنها باید به واگنهای موتوری، کانتینری، سالنی، کوپهای، حمل و نقل خودرو، ریل کش و بسیاری دیگر مانند مسطح و عریض و غیره.
هر یک از واگنها با وجود کاربری خاص دارای کیفیتهای متفاوت هستند. نمونه بارز آن را میتوانید در قطارهای چند ستاره ببینید که معمولا تفاوت در کیفیت واگنهای آن اصل مهمی در تعیین کیفیت کل قطار دارد. و یا واگن های یخچال دار و موتوری که معمولا کارآیی خاصی دارند هم به همین ترتیب است. اما چرا کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی اقدام به ارزیابی واگنها میکند.
همانطور که گفتیم گاها ممکن است افرادی در حین مسافرت با قطار و یا حمل و نقل کالاهای خود دچار خسارت شوند. یکی از مهمترین عوامل این خسارت واگنها هستند. خصوصا در واگنهای مسافربری در مواردی شکسته شدن تختها و شکست شیشهها و پرت شدن مسافران باعث آسیب رسیدن شدید به افراد شده است و یا در جریان حمل کالاهایی مانند انواع موتورها و خودروها گزارشاتی از صدمه و ورود خسارت وجود دارد. اختلاف نظر در خصوص بروز حادثه و ایجاد مسائل قضائی زمینه سپردن موضوع به کارشناسان این حوزه را فراهم میکند.
از سوی دیگر معمولا سالانه تعداد زیادی واگن به اصطلاح از رده خارج میشوند. این واگنها در صورتی که قابل تعمیر نباشند به فروش میرسند به همین دلیل از کارشناس وسائط نقلیه ریلی درخواست تعیین قیمت واگن میشود و متخصصان این حوزه نیز به ارزیابی واگنها و تعیین قیمت دقیق واگنهای به اصطلاح دست دوم میکنند.
مورد دیگر در ارزیابی را باید در بروز خسارتها دید. خسارتهایی که به خود قطار وارد میشود که این موضوع را در یادداشت تعیین خسارت به تجهیزات ریلی مورد بررسی قرار خواهیم داد. دلیل دیگر ارزیابی، ارزیابی واگنها جهت تعیین میزان و هزینه خدمات ریلی است. برای مثال در صورتی که بخواهند قیمت یک بلیت قطار را محاسبه نمایند و یا در نسبت با سایر قطارهای تعیین کنند این نوع ارزیابی اهمیت پیدا خواهد کرد.
اما در ارزیابیها چه عواملی موثر هستند. اولین عامل تناسب میان واگن و لوکوموتیو است. عامل دوم کیفیت واگن از لحاظ استفاده از متریالهای مناسب است که امنیت آن را تامین مینماید. عامل سوم در خصوص نحوه ساخت و سازنده واگن است. عامل چهارم در خصوص زیبائی و راحتی واگنهاست که در واگنهای مسافربری یکی از مهمترین فاکتورها به حساب میآید.
از سوی دیگر در ارزیابی واگنهای کارکرده نیز معمولا ارزش بازار کالا و همچنین میزان کارآیی آن سنجیده میشود و نهایتا قیمتی از سوی کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی اعلام میگردد.
حمل و نقل ریلی بخش زیادی از خدمات حوزه ترابری و حمل و نقل را پوشش میدهد. از گذشته دور تا کنونی به دلیل ایمنی و همچنین هزینههای کمتر این نوع حمل و نقل مورد استفاده بودهاند. لوکوموتیوها یکی از مهمترین ابزار حمل و نقل ریلی هستند. لوکوموتیوهای دیزلی که در واقع دارای موتور دیزلی هستند با تبدیل انرژی به برق امکان حرکت قطار را فراهم میکنند. و یا لوکوموتیوهای برقی به به صورت مستقیم با انرژی برقی سر و کار دارند. اشکالاتی که ممکن است در خصوص استفاده از لوکوموتیوها به وجود بیاید و یا ارزیابی لوکوموتیوها برای خرید و فروش و یا خدمات تعمیراتی بر عهده کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی است.
کارشناسان با بررسی و شناخت انواع لوکومتیوها مانند دیزل الکتریک، دیزل هیدرولیک، لوکوموتیو هیبرید به بحث و اظهار نظر در این خصوص میپردازد. هر یک از لوکوموتیوهای مذکور دارای ویژگیها و تجهیزات خاصی هستند که به آنها امکان و محدودیتهایی میدهد. به همین دلیل هنگام خرید و فروش کارشناسان ما در خصوص ارزش آنها و همچنین کارایی و کارکرد لوکوموتیوها اظهار نظر میکنند.
موضوع دیگر در ارزیابی کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی ارزیابی واگنهای راه آهن است. واگنها نقش اساسی در حمل و نقل کالا و همچنین آسایش مسافرین دارند. این که واگنها به شکلی طراحی شدهاند و چه امکاناتی برای آنها در نظر گرفته شده است و از سوی نوع اتصال واگنها و امنیت و ایمنی داخل واگن و همچنین نحوه مقاومت در برابر خطرات از موراد کارشناسی در این زمینه خواهند بود. واگنهای مسقف، واگنهای فله بر، واگن معمولی، عریض، یخچال دار، لبه بلند، لبه کوتاه، حمل خودرو، حمل شن، حمل حیوان و دهها واگن باری و مسافربری مختلف که همه بسته به نوع آنها و قدرت موتور لوکوموتیو نیاز به ارزیابی خواهند داشت.
همواره خروج قطار از ریل و به اصطلاح فرار آن و یا اشکالاتی در هدایت قطار میتواند زمینه بروز حوادث را فراهم بیاورد. کارشناسان این حوزه به بررسی سوانح نیز خواهند پرداخت. علاوه بر این ارزیابی خسارت وارده به خطوط ریلی، پل، بالاست، تراورس، ریل، سوزت، متعلقات ریل و بررسی معایب احتمالی آن در صلاحیت کارشناس وسائط نقلیه ریلی خواهد بود.
ارزیابی سیستمهای کنترلی چه سیستمهای کنترل از راه دور و چه نزدیک و ارزیابی معایب احتمالی آن و نقش آن در بروز حادثه و سوانح مختلف. ارزیابی سیستمهای حمل و نقل زیر زمینی، ارزیابی واگنهای مترو و اشکالات و خساراتی که در این زمینه به وجود میآید و نهایتا بررسی و حل اختلافات بین کارفرمایان و پیمانکاران در خصوص راهها و ریل گذاریها و قراردادها در صلاحیتهای کارشناسان این حوزه خواهد بود.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته وسائط نقلیه ریلی
حمل و نقل ریلی بخش زیادی از خدمات حوزه ترابری و حمل و نقل را پوشش میدهد. از گذشته دور تا کنونی به دلیل ایمنی و همچنین هزینههای کمتر این نوع حمل و نقل مورد استفاده بودهاند. لوکوموتیوها یکی از مهمترین ابزار حمل و نقل ریلی هستند. لوکوموتیوهای دیزلی که در واقع دارای موتور دیزلی هستند با تبدیل انرژی به برق امکان حرکت قطار را فراهم میکنند. و یا لوکوموتیوهای برقی به به صورت مستقیم با انرژی برقی سر و کار دارند. اشکالاتی که ممکن است در خصوص استفاده از لوکوموتیوها به وجود بیاید و یا ارزیابی لوکوموتیوها برای خرید و فروش و یا خدمات تعمیراتی بر عهده کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی است.
کارشناسان با بررسی و شناخت انواع لوکومتیوها مانند دیزل الکتریک، دیزل هیدرولیک، لوکوموتیو هیبرید به بحث و اظهار نظر در این خصوص میپردازد. هر یک از لوکوموتیوهای مذکور دارای ویژگیها و تجهیزات خاصی هستند که به آنها امکان و محدودیتهایی میدهد. به همین دلیل هنگام خرید و فروش کارشناسان ما در خصوص ارزش آنها و همچنین کارایی و کارکرد لوکوموتیوها اظهار نظر میکنند.
موضوع دیگر در ارزیابی کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی ارزیابی واگنهای راه آهن است. واگنها نقش اساسی در حمل و نقل کالا و همچنین آسایش مسافرین دارند. این که واگنها به شکلی طراحی شدهاند و چه امکاناتی برای آنها در نظر گرفته شده است و از سوی نوع اتصال واگنها و امنیت و ایمنی داخل واگن و همچنین نحوه مقاومت در برابر خطرات از موراد کارشناسی در این زمینه خواهند بود. واگنهای مسقف، واگنهای فله بر، واگن معمولی، عریض، یخچال دار، لبه بلند، لبه کوتاه، حمل خودرو، حمل شن، حمل حیوان و دهها واگن باری و مسافربری مختلف که همه بسته به نوع آنها و قدرت موتور لوکوموتیو نیاز به ارزیابی خواهند داشت.
همواره خروج قطار از ریل و به اصطلاح فرار آن و یا اشکالاتی در هدایت قطار میتواند زمینه بروز حوادث را فراهم بیاورد. کارشناسان این حوزه به بررسی سوانح نیز خواهند پرداخت. علاوه بر این ارزیابی خسارت وارده به خطوط ریلی، پل، بالاست، تراورس، ریل، سوزت، متعلقات ریل و بررسی معایب احتمالی آن در صلاحیت کارشناس وسائط نقلیه ریلی خواهد بود.
ارزیابی سیستمهای کنترلی چه سیستمهای کنترل از راه دور و چه نزدیک و ارزیابی معایب احتمالی آن و نقش آن در بروز حادثه و سوانح مختلف. ارزیابی سیستمهای حمل و نقل زیر زمینی، ارزیابی واگنهای مترو و اشکالات و خساراتی که در این زمینه به وجود میآید و نهایتا بررسی و حل اختلافات بین کارفرمایان و پیمانکاران در خصوص راهها و ریل گذاریها و قراردادها در صلاحیتهای کارشناسان این حوزه خواهد بود.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حقالزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری
