تونل، یکی از آسان کنندگان راه های سخت گذر است که در میانه کوه ها، دریا ها و زیر زمین نفوذ کرده است. در تعیین میزان خسارت ناشی از ریزش تونل ها باید دقت داشت که حتی برای انتقال سیم های برق و تلفن، مخفی گاه ها و خط ریل به حفر تونل نیاز است. از این رو سالانه تعداد زیادی تونل در کشور برای مصارف مختلف حفر می‌شود اما یکی از کاربرد‌های مهم تونل‌ها ایجاد مسیر حرکت ریلی است. امروزه مترو‌ها در تونل‌ها ایجاد شده‌اند و در مسیر‌های صعب العبور نیز همین وع برای قطار‌ها حاکم است. اما به دلایل مختلف امکان فرورریزی تونل وجود دارد که گاها علاوه بر خسارات مالی که وارد می‌کند احتمال بروز خسارت جانی هم وجود دارد. از طرف دیگر امکان این که بین کارفرما و پیمانکار نیز اختلافاتی بروز کند وجود دارد که تعیین دلیل بروز خسارت در اینجا اهمیت بسیار زیادی پیدا خواهد کرد.

 در خصوص سازه‌ها و تونل‌ها معمولا کارشناس رسمی دادگستری رشته عمران صاحب صلاحیت است اما کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی نیز در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد. هر چند که معمولا کمپانی های بسیار بزرگی با استفاده از تجهیزات پیشرفته به ساخت این تونل ها کمک می‌کنند که احتمال بروز خسارات را کاهش دهند.


باید توجه داشت ماشین های پیشرفته ای به نام TBM وجود دارند که بیش از 16 متر در روز میتوانند حفر کند. استفاده از این ماشین های پیشرفته هم موجب صرفه جویی در مسائل اقتصادی میشود، و هم سرعت کار را بالا میبرد. استفاده از این دستگاه ها برای حفر تونل های عظیم به کار می آید، برای حفر تونل های کوچک استفاده از این دستگاه ها نه تنها فواید ذکر شده را ندارد بلکه میتواند اثرات برعکسی نیز داشته باشد.

در بررسی خسارت ناشی از ریزش تونل ها باید توجه داشت (مانند استفاده از تجهیزات در مثال بالا)  که تمامی مراحل ساخت تونل با دقت بالایی انجام شود وگرنه به خاطر عدم رعایت موازین قانونی، در هر مرحله خسارت ناشی از ریزش تونل ها میتواند بیشتر از حد تصور باشد.
نوع سنگ مورد استفاده شده و حفاری شده، خاک، نقشه های توپوگرافی تهیه شده، مصالح مورد استفاده، سیستم کار در تونل، نوع ماشین ها و دستگاه های مورد استفاده، تعیین دقیق مکان های حفاری، کنترل و جلوگیری از سقوط و سنگ ریزی و جریان های خروجی آب همگی از مواردی است که اگر به درستی انجام نشود، در زمان ریزش تونل ها میتواند خسارت هنگفتی به بار آورد.

در ارزیابی خسارت ریزش تونل ها باید تمامی مراحل را مورد بررسی قرار داد. در مرحله اول شما بعد از مشخص کردن چال ها آنها ها حفر کرده و مواد منفجره را در آنها قرار دهید. در مقدار این مواد منفجره و فاصله این چال ها از یکدیگر باید توجه کرد. چاشنی های انفجاری انواع مختلفی دارند. باید در چینش این چاشنی ها توجه داشت که انفجار ها از بالا به پایین انجام شود. بعد از مرحله انفجار و کف برداری بتون ریزی انجام میشود. سپس به شناسنایی و تراش سنگ های مورد استفاده سنگ چینی پرداخته میشود و بعد از این مرحله خاک های تونل بیرون ریخته میشود.

در تعیین میزان خسارت ناشی از ریزش تونل ها باید توجه داشت که این ریزش از چه بابت بوده است، میزان خسارت وارده ارزیابی شود و مشخص کنید که این ریزش بابت اهمال کاری در چه مرحله ای بوده است. آیا مشکل در نوع سنگ بوده یا عملیات حفاری؟ خسارت وارده بابت عمر کوتاه تونل بوده یا عدم جلوگیری از سنگ ریزی؟ هر کدام از این موارد به بررسی خسارت ناشی از ریزش تونل ها کمک می‌کند.

سوانح، حوادث و فرسودگی سالانه بخش زیادی از تجهیزات حوزه حمل و نقل ریلی را با خساراتی روبرو می‌کنند. این خسارات می‌تواند از ریل خارج شدن یک قطار و یا ریزش تونل‌ها و یا گود برداری‌هایی که به مترو آسیب می‌زند و یا حتی گاها خسارت رساندن به ریل‌ها از طریق باز کردن چوبه‌های و میله‌های ریل باشد. از سوی دیگر در صورتی که قطار‌ها به دلایل غیر موجه که عمدتا دلایلی غیر از بروز سوانح طبیعی است تاخیر داشته باشند مسافران می‌توانند تمام و یا بخشی از هزینه بلیت خود را دریافت نمایند. کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی در خصوص بروز این خسارت و برآورد ریالی میزان خسارت مباحثی را مطرح می‌نماید.

به طور کلی تجهیزات ریلی اعم از ایستگاه‌های مترو و قطار، ریل و مشتقات آن، چرخ و بوژی، واگن‌ها و سیستم برقی و تهویه و سایر سیستم‌ها موجود در قطار است. برای مثال فرض کنید که در اثر برخورد دو قطار به دلیل خارج شدن یک قطار از مسیر اصلی خسارتی به قطار‌ها وارد شده است. در این موارد کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی به بررسی میزان آسیب به واگن‌ها، ریل‌ها، لوکوموتیو و همچنین ارزیابی کیفیت خسارت وارده می پردازد.

و یا در مورادی افرادی به عمدا یا سهوا موانعی را در مسیر حرکت قطار‌ها قرار می‌دهند این موانع اگر باعث خروج قطار از ریل شود قاعدتا خسارات بسیار زیادی را تحمیل می‌کند در غیر این صورت ممکن است باعث صدمه به بدنه قطار و واگن‌ها و یا ریل‌ها می‌شود که بعد از تشکیل پرونده قضائی کارشناسان ما در این حوزه به ارزیابی میزان خسارت وارده می‌پردازند.

گاهی بروز خسارت به قطار‌ها به دلیل خدماتی است که شرکت‌های مختلف به شرکت حمل و نقل ریلی ارائه می‌دهند. برای مثال ساخت واگن‌های بی کیفیت، عدم تخصص کافی در تعمیر لوکوموتیو و یا ساخت تونل‌ها و ریل‌های بی کیفیت و یا عدم استفاده از تکنسین‌ها می‌توان زمینه‌ای را فراهم کند تا خسارات قابل توجه به حمل و نقل ریلی وارد شود. بنابراین بخشی از اختلافاتی که کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی با آن روبرو است اختلاف بین شرکت‌ها و ارائه دهندگان خدمات است. در بررسی این اختلافات سازمان‌ها و مراجع ذی صلاح از کارشناسان ما درخواست ارزیابی و بررسی بروز سانحه را دارند و در صورت تایید قصور شرکت‌های خدماتی احکام حقوقی متناسب با خسارت در این خصوص صادر می‌شود.

اما مسئله‌ای که شاید بهتر بود در یادداشت جداگانه‌ای مورد بررسی قرار بگیرد مسئله تاخیر قطار است. در صورت تاخیر قطار‌ها که منظور تاخیر معنادار قطار است برای مثال ممکن است قطار یک یا دو ساعت تاخیر داشته باشد و دچار سانحه یا حادثه طبیعی هم نشده باشد. برای مثال برف و یا زلزله دلیل تاخیر نباشد مسافران میتوانند تا صد در صد هزینه بلیت خود را دریافت نمایند. این که دلیل تاخیر به چه صورت بوده است و چه میزان از وجه بلیت باید مسترد شود را کارشناس وسائط نقلیه ریلی می‌تواند در خصوص آن اظهار نظر نماید.

حمل و نقل در حوزه ریلی زمینه ایجاد خدمات متنوعی را فراهم کرده است. از حمل سوخت گرفته تا حمل مسافر و حمل خودرو و حمل مواد غذایی و حتی حمل دام و طیور در حال حاضر به وسیله واگن‌های مختلف صورت می‌گیرد. هزینه حمل خودرو با قطار و یا سایر هزینه‌های حمل و نقل ریلی معمولا توسط کارشناسان حمل و نقل و ترابری بررسی می‌شود اما موضوع مورد اهمیت در این یادداشت ارتباط بین هزینه خدمات ریلی و کیفیت خدمات است. چرا که در بسیاری از موراد کیفیت نامطلوب خدمات ریلی باعث آسیب رسیدن به اموال و دارائی‌های افراد می‌شود. از این رو به کمک کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی به بررسی این موضوعات پرداختیم.

هزینه حمل و نقل خودرو با قطار چندان زیاد نیست. برای تهیه بلیت حمل خودرو با قطار ابتدائا باید بررسی کنید که آیا شهر‌های مبدا و مقصد چنین امکانی را دارند یا خیر. در صورت امکان جابجایی هزینه‌ای بین صد و پنجاه و تا سی صد هزار تومان بسته به مسیری که دارید باید پرداخت کنید. اما کیفیت این خدمات چگونه است. در صورتی که فردی مدعی شود در مسیر به وسیله نقلیه او خسارت وارد شده باشد چگونه باید این ادعا را مورد بررسی قرار داد؟

و یا مثال های دیگری را می‌توان در نظر گرفت. حمل و نقل دام و طیور و یا حمل و نقل سوخت و مواردی از این قبیل. و یا در نظر بگیرد هنگامی که مقدار زیادی گوشت به وسیله واگن‌های یخچال دار حمل می‌شود در صورتی که خرابی واگن باعث آسیب رساندن به مواد غذایی شود چگونه باید گزارشی در خصوص این تخلف تهیه نمود. پاسخ این پرسش‌ها در ارزیابی‌های کارشناس دادگستری وسائط نقلیه ریلی است.

کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی به بررسی وضعیت واگن ها، لوکوموتیو، و ارتعاشات احتمالی و یا نقص فنی در واگن‌ها و لوکوموتیو می‌پردازد. برای مثال در صورتی که کارشناس تشخیص دهد ارتعاشات انتهای واگن زمینه بروز خسارت به خودرو را وارد کرده است و یا خرابی چرخ‌ها و انتقال حرارت به یخچال دلیل خرابی واگن یخچال دار بوده است. قاضی پرونده راحت‌تر می‌تواند در خصوص مسئولیت خسارت اظهار نظر نماید.

بنابراین در صورتی که در جریان مسافرت با قطار خسارتی به وسایل شما و یا در جریان حمل و نقل به کالا‌های شما خسارتی وارد شده باشد می‌توانید با مراجعه به کارشناس وسائط نقلیه ریلی ارتباط بین نقص فنی قطار و بروز خسارت را مشخص و از این طریق اقدام به دریافت خسارت خود نماید. حتی در مورادی کیفیت نامناسب خدمات حمل و نقل و اعلام نارضایتی مشتری در دریافت خدمات می‌تواند زمینه‌ای برای استرداد وجوه پرداختی توسط شرکت حمل و نقل ریلی باشد که در شرایط حمل و نقل کالا‌ها از طریق قطار هم قید شده است.

لوکوموتیو‌ها در واقع همان موتور‌هایی هستند که واگن‌های قطار را به حرکت در می‌آورند. از لحاظ نوع ساخت، طراحی و قدرت موتور نیز می‌توان انواعی از لوکوموتیو‌ها را از هم تفکیک نمود. مانند انواع لوکوموتیو gm. منظور از ارزیابی لوکوموتیو‌ها در واقع بررسی قدرت لوکوموتیو، کیفیت آن و اظهار نظر در خصوص این موارد است. که ممکن است در جریان خرید و فروش و تعیین کارآیی و تعمیرات و غیره اهمیت داشته باشد. کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی در این خصوص اظهار نظر خواهد کرد.

از لحاظ کاربردی لوکوموتیو‌ها نیز به باری و مسافربری و تلفیقی قابل دسته بندی هستند. و از لحاظ نوع مصرف سوخت نیز می‌توان بخاری، دیزلی، برقی توربینی، هیبریدی و فیول سل را از هم تفکیک نمود. البته خود این لوکوموتیو‌ها را نیز می‌توان به دسته بندی‌های متفاوت و متنوع تری نیز دسته بندی کرد برای مثال موتور‌های دیزلی خود به دیزل الکتریک، هیدرولیک و مکانیک قابل تقسیم بندی هستند.

کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه ریلی با انواع مختلف لوکوموتیو‌هایی که عنوان کردیم آشنایی کامل دارد. خصوصا لوکوموتیو‌هایی که در داخل کشور مورد استفاده هستند. این لوکوموتیو‌ها ممکن است از طرف شرکت‌های مختلف داخلی و خارجی مورد تعمیرات قرار بگیرند به همین دلیل در صورت اختلاف در هزینه تعمیرات لوکوموتیو کارشناسان ما در خصوص آن اظهار نظر خواهند کرد. از سوی دیگر بروز خسارت به لوکوموتیو‌ها نیز آن‌ها را نیازمند به ارزیابی می‌کند. برای مثال تصور کنید که در یک ایستگاه راه آهن سانحه‌ای رخ داده است که به تعدادی از واگن‌ها و لوکوموتیو‌ها آسیب وارد شده است در این مورد از کارشناس رسمی وسائط نقلیه ریلی جهت ارزیابی میزان خسارت وارده به لوکوموتیو‌ها استفاده می‌شود.

از سوی دیگر بسیاری از لوکوموتیو‌هایی که کارآیی خود را از دست می‌دهند و یا به دلیل فرسودگی امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد از خطوط راه آهن خارج و از طرق مختلفی به فروش می‌رسند. اظهار نظر در خصوص وضعیت لوکوموتیو‌ها و همچنین قیمت آن‌ها بر عهده کارشناسان مذکور است.

ارزیابی لوکوموتیو‌ها دلایل مهم دیگری نیز دارد. برای مثال لوکوموتیو‌های موجود در خطوط مترو را در نظر بگیرد. با توجه به اهمیت استفاده از لوکوموتیو‌ها و همچنین اهمیت تطبیق کاربری هر لوکوموتیو با وضعیت واگن‌ها و یا خطوط راه آهن کارشناس وسائط نقلیه ریلی در خصوص قدرت، سرعت و وضعیت نهایی لوکوموتیو‌ها اظهار نظر می‌کنند.

از سوی دیگر اگر لوکوموتیو‌ها عامل بروز حوادث مختلف مانند سانحه در خطوط ریلی شوند کارشناسان ما به اظهار نظر در خصوص آن‌ها می‌پردازند. برای مثال تعویض تراکشن‌های موتور لوکوموتیو از نمونه‌های مختلف به دیگری مانند ac به dc معمولا با توجه به مختصات هر لوکوموتیو و تخصص افراد صورت می‌گیرد به همین دلیل کارشناسان ما در صورت ایجاد چنین تغییرات و بروز همزمان حوادث در خصوص آن بررسی‌های لازم را انجام خواهند داد.